Warto wiedzieć, że jeże dzikie lub hodowlane, na przykład pigmejskie, należą do grupy ssaków wszystkożernych, oznacza to, że ich dieta jest bardzo różnorodna i rozbudowana. Co jedzą jeże w naturalnym środowisku? Zwierzęta te żywią się, między innymi robakami, owadami, a także niektórymi płazami. Nie zaszkodzą im również mąka migdałowa, mąka kokosowa, mąka sezamowa, babka płesznik, babka jajowata, siemię lniane. Brak mąki pszennej przekłada się na fakt, że prawie każdy chleb ketogeniczny to zarazem keto chleb bezglutenowy. Nie oznacza to jednak, że każdy chleb bezglutenowy jest odpowiedni do spożycia na diecie keto! Diety wegetariańskie cechują się dużym spożyciem owoców i warzyw, w tym nasion roślin strączkowych, pestek, orzechów i produktów pełnoziarnistych [1]. Jednakże nieodpowiednio skomponowane mogą stwarzać ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych. To tyczy to również żelaza, które jest niezbędne do procesów krwiotwórczych. Garść nasion dziennie (około 80-100 g) dostarcza nam od 3 do 8 gram białka. Zaletą orzechów jest także to, że są one przysmakiem każdego z nas. Jeśli więc chodzi o orzechy i nasiona, które pozwalają nam wyeliminować białko zwierzęce, to lista jest długa i smakowita: Orzechy nerkowca. Daktyle. Orzeszki piniowe. Jeśli zastanawiasz się, czym zastąpić jajko w diecie, wiedz, że masz do dyspozycji co najmniej kilka opcji. Wszystko zależy od realizowanej przez ciebie receptury oraz tego, czy chcesz uzyskać zbitą konsystencję potrawy, czy wzbogacić ją o cenne tłuszcze i witaminy . Odżywki i suplementy. Ja lubię wymieszać jajecznicę + przyprawy + warzywa + ryż. Czym zastąpić twaróg, hm albo baiłkiem na noc lub serkiem wiejskim jeżeli Ci bardziej odpowiada. Możesz jeszcze zmiksować 500g sera z 500ml - 1000ml mleka + słodzik + kakao, mi taki koktajl bardzo smakuje. Odpowiedzi: 21 Ilość wyświetleń: 1618 Data ePBiLZ. W twojej kuchni królują sezonowe owoce? Sprawdź, jak przedłużyć ich świeżość, wykorzystując ten prosty trik z TikToka. W wakacje warto wprowadzić do swojego jadłospisu sezonowe owoce, które pomagają zachować dobre samopoczucie i piękny wygląd. Ich walory smakowe i odżywcze w dużej mierze zależne są od tego, w jaki sposób je przechowujesz. Aby przedłużyć świeżość tych owoców, możesz skorzystać z porad jednej z tiktokerek. Dzięki temu przez wiele dni nadal zachowają swój smak oraz jędrność i wciąż będą idealnym dodatkiem do różnych ciast, deserów czy koktajli. Triki z TikToka: sposób na świeże owoceJeżeli w twojej kuchni jest pełno świeżych owoców i chcesz je wykorzystać w późniejszym czasie, koniecznie obejrzyj ten film z TikToka. Użytkowniczka tej platformy zdradziła kulinarny trik, dzięki któremu będziesz mógł cieszyć się smakiem ulubionych truskawek czy malin znacznie początek wlewa ona do miski dwie szklanki wody i dwie łyżki białego octu. Następnie moczy owoce w takim płynie przez ok. 10 minut. Po upływie tego czasu przekłada je do durszlaka i dokładnie płucze w wodzie. Potem umieszcza wszystko na ręczniku papierowym i pozostawia do wyschnięcia. Na koniec osuszone owoce przekłada do pojemnika na żywność wyłożonego ręcznikiem z papieru. Zobacz także: Oto szybki sposób z TikToka na drylowanie wiśni i czereśni. Wypróbuj go w swojej kuchniDomowe porady: jak przechowywać owoce?Sposób przechowywania owoców w dużej mierze zależy od ich rodzaju. Przykładowo śliwki, truskawki czy czereśnie możemy trzymać w lodówce, ale należy wcześniej dokładnie je osuszyć. Najlepiej ułożyć je na oddzielnej półce lub w szufladzie z dala od innych produktów. Warto dodatkowo umieścić obok nich suchą, czystą gąbkę do naczyń. To sprytny trik, który pomaga pochłonąć nadmiar wilgoci. Z kolei takie owoce jak pomarańcze, cytryny czy banany lepiej przechowywać w warunkach pokojowych, ale w suchym i ciemnym miejscu, gdzie nie będą wystawione bezpośrednio na słońce. Zobacz także: Jak pozbyć się szypułek z truskawek? Wypróbuj ten trik z TikToka 1. Fasola2. Soczewica3. Napoje gazowane4. Pszenica5. Brokuły i inne warzywa krzyżowe6. Cebula7. Jęczmień8. Żyto9. Produkty mleczne10. Jabłka11. Czosnek12. Słodziki13. PiwoInne sposoby zmniejszenia wzdęćPodsumowanie Czas czytania artykułu: 5 minutWzdęcia mają miejsce, gdy po jedzeniu brzuch jest spuchnięty lub powiększony. Jest to zwykle spowodowane gazem lub innymi problemami trawiennymi. Wzdęcia są bardzo częste. Około 16–30% osób twierdzi, że regularnie ich doświadcza. Chociaż wzdęcia mogą być objawem poważnych schorzeń, zwykle są spowodowane przez jeden z produktów w diecie. Oto 13 produktów, które mogą powodować wzdęcia, wraz z sugestiami, co zamiast nich jeść. 1. Fasola Fasola jest rośliną strączkową. Zawierają duże ilości białka i zdrowych węglowodanów. Fasola jest również bardzo bogata w błonnik, a także kilka witamin i minerałów. Jednak większość ziaren zawiera cukry, które należą do grupy węglowodanów zwanych FODMAP. FODMAP (fermentowalne oligo-, di-, monosacharydy i poliole) są krótko-łańcuchowymi węglowodanami, które unikają trawienia, a następnie są fermentowane przez bakterie jelitowe w okrężnicy. Gaz jest produktem ubocznym tego procesu. Dla zdrowych ludzi FODMAP po prostu dostarczają paliwa dla pożytecznych bakterii trawiennych i nie powinny powodować żadnych problemów. Jednak u osób z zespołem jelita drażliwego podczas procesu fermentacji powstaje inny rodzaj gazu. Może to powodować duży dyskomfort z objawami takimi jak wzdęcia, skurcze i biegunka. Moczenie i kiełkowanie fasoli jest dobrym sposobem na zmniejszenie FODMAP w fasoli. Kilkakrotna zmiana wody używanej do moczenia może również pomóc. Co jeść zamiast tego: Niektóre ziarna są łatwiejsze do trawienia. Fasola pinto i czarna mogą być bardziej strawne, szczególnie po namoczeniu. Możesz również zastąpić fasolę nasionami, mięsem lub komosą ryżową. 2. Soczewica Soczewica to także roślina strączkowa. Zawiera duże ilości białka, błonnika i zdrowych węglowodanów, a także minerałów, takich jak żelazo, miedź i mangan. Ze względu na wysoką zawartość błonnika może powodować wzdęcia u osób wrażliwych. Dotyczy to szczególnie osób, które nie są przyzwyczajone do jedzenia dużej ilości błonnika. Podobnie jak fasola, soczewica również zawiera FODMAP. Cukry te mogą przyczyniać się do nadmiernej produkcji gazu i wzdęć. Jednak namaczanie soczewicy przed zjedzeniem może znacznie ułatwić jej trawienie. Co jeść zamiast niej: Soczewica o jasnym kolorze ma zazwyczaj mniej błonnika niż ciemniejsza, a zatem może powodować mniej wzdęć. 3. Napoje gazowane gazowane napoje to kolejna bardzo częsta przyczyna wzdęć. Napoje te zawierają duże ilości dwutlenku węgla. Kiedy je pijesz, połykasz duże ilości gazu. Część gazu zostaje uwięziona w układzie trawiennym, co może powodować nieprzyjemne wzdęcia, a nawet skurcze. Co pić zamiast nich: Zwykła woda jest zawsze najlepsza. Inne zdrowe alternatywy to kawa czy herbata. 4. Pszenica Pszenica stała się kontrowersyjna w ciągu ostatnich kilku lat, głównie dlatego, że zawiera białko zwane glutenem. Pomimo tego pszenica jest nadal powszechnie spożywana. Jest składnikiem większości pieczywa, makaronów, tortilli i pizzy, a także wypieków, takich jak ciasta, herbatniki, naleśniki i gofry. Dla osób z celiakią lub wrażliwością na gluten pszenica powoduje poważne problemy trawienne. Obejmuje to wzdęcia, gazy, biegunkę i ból brzucha. Pszenica jest również głównym źródłem FODMAP, które mogą powodować problemy trawienne u wielu osób. Co jeść zamiast tego : Istnieje wiele bezglutenowych alternatyw dla pszenicy, takich jak owies, komosa ryżowa, kasza gryczana, mąka migdałowa i mąka kokosowa. 5. Brokuły i inne warzywa krzyżowe Rodzina warzyw krzyżowych obejmuje brokuły, kalafior, kapustę, brukselkę i kilka innych. Są bardzo zdrowe, zawierają wiele niezbędnych składników odżywczych, takich jak błonnik, witamina C, witamina K, żelazo i potas. Jednak zawierają także FODMAP, więc mogą powodować wzdęcia u niektórych osób. Gotowanie warzyw krzyżowych może ułatwić ich trawienie. Co jeść zamiast nich: Istnieje wiele możliwych alternatyw, w tym szpinak, ogórki, sałata, bataty i cukinia. 6. Cebula Cebula to korzenne warzywo o niepowtarzalnym, mocnym smaku. Mimo, że zwykle są spożywane w małych ilościach, cebula jest jednym z głównych źródeł fruktanów w diecie. Są to włókna rozpuszczalne, które mogą powodować wzdęcia. Ponadto niektóre osoby są wrażliwe lub nie tolerują inne związki występujące w cebuli, zwłaszcza w surowej cebuli. Dlatego cebula jest częstą przyczyną wzdęć i innych dolegliwości trawiennych. Gotowanie cebuli może zmniejszyć te efekty trawienne. Co jeść zamiast niej: Spróbuj użyć świeżych ziół lub przypraw jako alternatywa dla cebuli. 7. Jęczmień Jęczmień to powszechnie spożywane ziarno. Jest bardzo pożywny, ponieważ jest bogaty w błonnik i zawiera duże ilości witamin i minerałów, takich jak molibden, mangan i selen. Ze względu na wysoką zawartość błonnika jęczmień pełnoziarnisty może powodować wzdęcia u osób, które nie są przyzwyczajone do spożywania dużej ilości błonnika. Ponadto jęczmień zawiera gluten. Może to powodować problemy dla osób nietolerujących gluten. Co jeść zamiast niego: Rafinowany jęczmień, taki jak jęczmień perłowy, może być lepiej tolerowany. Jęczmień można również zastąpić innymi ziarnami, takimi jak owies, brązowy ryż, komosa ryżowa lub gryka. 8. Żyto Jest bardzo pożywnym ziarnem i stanowi doskonałe źródło błonnika, manganu, fosforu, miedzi i witamin z grupy B. Jednak żyto zawiera także gluten, białko, na które wielu ludzi jest wrażliwych lub go nie toleruje. Ze względu na wysoką zawartość błonnika i glutenu żyto może być główną przyczyną wzdęć u osób wrażliwych. Co jeść zamiast niego: Inne zboża, w tym owies, ryż brązowy, kasza gryczana lub komosa ryżowa. 9. Produkty mleczne Nabiał jest bardzo pożywny, a także jest doskonałym źródłem białka i wapnia. Dostępnych jest wiele produktów mlecznych, w tym mleko, ser, jogurt i masło. Podobno około 75% światowej populacji ludzi nie może rozkładać laktozy, cukru znajdującego się w mleku. Ten stan jest znany jako nietolerancja laktozy. Jeśli nie tolerujesz laktozy, nabiał może powodować u ciebie poważne problemy trawienne. Objawy obejmują wzdęcia, gazy, skurcze i biegunkę. Co jeść zamiast niego: Ludzie, którzy nie tolerują laktozy, mogą czasami tolerować śmietanę i masło lub sfermentowanym nabiał, jak jogurty. Dostępne są również produkty mleczne bez laktozy. Inne alternatywy dla zwykłego mleka to napoje kokosowe, migdałowe, sojowe lub ryżowe. 10. Jabłka Jabłka należą do najpopularniejszych owoców na świecie. Są bogate w błonnik, witaminę C, przeciwutleniacze i zostały powiązane z szeregiem korzyści zdrowotnych. Jednak wiadomo również, że jabłka powodują wzdęcia i inne problemy trawienne u niektórych osób. Sprawca jest fruktoza (która jest FODMAP) i wysoka zawartość błonnika. Fruktoza i błonnik mogą być fermentowane w jelicie grubym i mogą powodować gaz i wzdęcia. Gotowane jabłka są łatwiejsze do strawienia niż świeże. Co jeść zamiast nich: Inne owoce, takie jak banany, jagody, grejpfruty, mandarynki, pomarańcze lub truskawki. 11. Czosnek Czosnek jest niezwykle popularny, zarówno ze względu na smak, jak i jako lekarstwo. Podobnie jak cebula, czosnek zawiera fruktany, które są FODMAP, mogące powodować wzdęcia. Alergia lub nietolerancja innych związków występujących w czosnku jest również dość powszechna, z objawami takimi jak wzdęcia, odbijanie i gazy. Jednak gotowanie czosnku może zmniejszyć te efekty. Co jeść zamiast niego: Spróbuj użyć innych ziół i przypraw do gotowania, takich jak tymianek, natka pietruszki, szczypiorek lub bazylia. 12. Słodziki Słodziki są stosowane w celu zastąpienia cukru w żywności, napojach i gumach do żucia. Grupę tą obejmuje ksylitol, sorbitol i mannitol. Słodziki są również FODMAP. Mają tendencję do powodowania problemów trawiennych, ponieważ docierają do jelita grubego w niezmienionej postaci, gdzie żywią się nimi bakterie jelitowe. Spożywanie dużych ilości słodzików może powodować problemy trawienne, takie jak wzdęcia, gazy i biegunka. Co jeść zamiast nich: Erytrytol jest również słodzikiem, ale łatwiejszym w trawieniu niż te wymienione powyżej. Stewia jest także zdrową alternatywą dla cukru i słodzików. 13. Piwo Prawdopodobnie już wcześniej słyszałeś termin „brzuch piwny”. Dotyczy to nie tylko zwiększonej ilości tłuszczu w brzucha, ale także wzdęć spowodowanych piciem piwa. Piwo to napój gazowany wytwarzany z węglowodanów podlegających fermentacji, takich jak jęczmień, kukurydza, pszenica i ryż, a także drożdże i woda. Dlatego zawiera zarówno gaz (dwutlenek węgla), jak i fermentowane węglowodany, dwie dobrze znane przyczyny wzdęć. Ziarna używane do warzenia piwa często zawierają również gluten. Co pić zamiast niego: Woda jest zawsze najlepszym napojem, ale jeśli szukasz alkoholowych alternatyw, czerwone i białe wino mogą powodować mniejsze wzdęcia. Inne sposoby zmniejszenia wzdęć Wzdęcie są bardzo częstym problemem, ale można je usunąć za pomocą stosunkowo prostych zmian. Istnieje kilka strategii, które mogą pomóc zmniejszyć wzdęcia, opisane w tym artykule . Jeśli masz uporczywe problemy trawienne, możesz rozważyć dietę o niskiej zawartości FODMAP. Może być niezwykle skuteczna, nie tylko na wzdęcia, ale także na inne problemy trawienne. Pamiętaj jednak, aby udać się do lekarza, aby wykluczyć potencjalnie poważny stan zdrowia. Podsumowanie Jeśli masz problemy ze wzdęciami, istnieje prawdopodobieństwo, że winowajcą jest jedzenie z powyższej listy. Biorąc to pod uwagę, nie ma powodu, aby unikać tych wszystkich pokarmów, tylko te, które na pewno powodują problemy u ciebie. Jeśli okaże się, że pewne jedzenie konsekwentnie powoduje wzdęcia, po prostu go unikaj. Żadne jedzenie nie jest warte cierpienia. Mleko nadal uważane jest za podstawowy składnik codziennej diety. Jednak nie każdy chce lub może korzystać z niego podczas przygotowania posiłków. Część osób cierpi np. na nietolerancję laktozy, inni praktykują dietę wegańską. Przyjrzeliśmy się zamiennikom mleka. Sprawdź, czym można zastąpić je w kuchni. W skrócieDlaczego rezygnujemy z picia mleka?Czym zastąpić mleko w diecie? Popularne zamiennikiMleko sojoweMleko ryżoweMleko migdałoweMleko kokosoweMleko z orzechów laskowychMleko owsianeKefiry i jogurty Dlaczego rezygnujemy z picia mleka?Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej twierdzi, że na nietolerancję laktozy cierpi 1,5% niemowląt i dzieci oraz 20-25% osób dorosłych. W artykule „Czym zastąpić mleko w diecie przy nietolerancji laktozy?” autorzy skupili się na proponowaniu napojów roślinnych, potocznie nazywanych mlekiem. Eliminacja mleka z diety związana jest z brakiem laktazy – enzymu ułatwiającego trawienie w przycisk, aby zobaczyć rodzaje napojów roślinnych - zamienników mlekaWeganie natomiast rezygnują z mleka zwierzęcego na rzecz napojów roślinnych z przyczyn etycznych, środowiskowych lub zdrowotnych. Często wskazują na okrucieństwo związane z hodowlą zwierząt. W tym artykule zebraliśmy najpopularniejsze napoje używane w kuchni i stosowane w diecie zamiast mleka. Czym zastąpić jajko w wypiekach? To może się przydać!Jak przygotować bób w kilka chwil: w mikrofali, wodzie czy pieczony? Poznaj te triki!Czym zastąpić mleko w diecie? Popularne zamiennikiMleko sojoweNapój produkowany z namoczonych i ugotowanych ziaren soi, które następnie są mielone i przeciśnięte przez gazę. Od wielu lat to najpopularniejszy napój roślinny dostępny w polskich sklepach. Ilość białka jest w nim taka sama jak w przypadku mleka zwierzęcego. W sklepach dostępne są napoje sojowe z dodatkiem soku i dodatkowo fortyfikowane, czyli dodawane są do nich witaminy i wapń. Na bazie mleka sojowego zrobisz każdą potrawę znaną z tradycyjnego ryżoweNapój na bazie ryżu jest delikatniejszy w smaku niż napój sojowy. Ma lekko szary kolor. Przygotowuje się go w taki sam sposób jak mleko sojowe. Najczęściej napój ryżowy używany jest do zup, sosów, koktajli oraz deserów. Zazwyczaj wzbogacony jest o: witaminy z grupy B, A, D, wapń, magnez, żelazo. Zimne czy gorące, czyli co jeść i pić podczas upałów? Smakoterapia podpowiadaWegeprzepisy dla dzieci. Jak przemycić więcej warzyw do codziennych posiłkówMleko migdałoweMigdały należy wcześniej namoczyć w wodzie przez całą noc, zblendować i przepuścić przez gazę lub gęste sito. W sklepach dostępne napoje mają skład ubogi w migdały. Napój migdałowy jest jednym z droższych, jeżeli chodzi o przygotowanie i cenę w sklepie. Chętnie wykorzystywany jest przez baristów, bo szybko i łatwo się pieni. Napój migdałowy to źródło: witamin z grupy B, witaminy E, żelaza. Domowy napój migdałowy będzie idealnie pasować do kawy. kokosoweWarto zaznaczyć, że napój kokosowy to nie to samo co mleczko kokosowe używane często do gotowania różnych potraw. Jest to rozwodniony miąższ kokosa. W warunkach domowych można zmiksować namoczone wiórki kokosowe, a następnie przefiltrować je przez gazę. Napój nadaje się jako dodatek do: kawy, naleśników, zupy, koktajli. Mleko z orzechów laskowychPrawdziwy rarytas wśród napojów roślinnych, które mogą zastąpić zwierzęce mleko. To z orzechów laskowych ma gęstą konsystencję, jest słodkie i mocno orzechowe. Można je dodawać do kawy lub kakao. Połączenie czekolady i napoju orzechowego przywodzi na myśl smak popularnego kremu na kanapki lub mlecznego deseru. Orzechy laskowe są źródłem:witaminy A, witamin z grupy B, żelaza, magnezu, potasu. Młoda kapusta na obiad. Wyborne przepisy od zwyciężczyni MasterChefaGrill wege. Skrzydełka z kalafiora, żeberka z kukurydzy. Wrzuć warzywa na rusztMleko owsianeGęsty i tani w przygotowaniu napój owsiany ma wielu zwolenników. Wystarczy namoczyć płatki owsiane i zmiksować. Napój owsiany to istotne źródło witamin A i E. Można go stosować do każdej potrawy znanej z tradycyjnego menu. Smak owsa jest mocno wyczuwalny, więc nie każdy lubi dolewać go do i jogurtyNarodowe Centrum Edukacji Żywieniowej w diecie bezlaktozowej poleca, by sięgąć po kefiry, które są sfermentowanym mlekiem oraz picie mleka acidofilnego, które jest zakwaszone bakteriami Lactobacillus acidophilus. Do tego dietetycy polecają sięganie po jogurty, które mają taką samą ilość laktozy, ale są lepiej przyswajane dzięki obecności mających własną laktazę bakterii mlekowych (Lactobacillus bulgaricus i Streptococcus thermophilus). Osoby zmagające się z trudniejszymi objawami nietolerancji laktozy powinny sięgać po mleko bez laktozy i oczywiście skonsultować się z dietetykiem. Dodaj firmę Autopromocja Źródło:Czym zastąpić mleko w diecie przy nietolerancji laktozy? - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej Nietolerancja laktozy - co można stosować, a czego unikać w diecie? - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej Zobacz inne tematy kulinarne ze Strony Kuchni:Czekoladowe ciasto z cukinii. Przepis na miękki i wilgotny deser12 najlepszych przepisów na błyskawiczne śniadaniaLubisz jagody? Zobacz prosty przepis Pawła Płaczka na drożdżówki z jagodami Gotowanie na ekranie w XXI w. Zobacz 7 najciekawszych kont kulinarnych na TikTokuPij przynajmniej 2 litry wody dziennieMateriały promocyjne partnera Lenag0 17 sierpnia 2011, 10:50 Hej wam!Chciałabym zastąpić niektóre produkty w mojej kuchni innymi, które smakowałyby tak samo, a były zdrowsze. Wiem, że zwykły makaron można zastąpić makaronem pełnoziarnistym, śmietanę - jogurtem naturalnym, biały ryż - ryżem brązowym. Jakie wymiany można jeszcze przeprowadzić? kiciulka91 Dołączył: 2009-11-03 Miasto: Załom Liczba postów: 1999 17 sierpnia 2011, 10:51 biały chleb ciemnym,majonez jogurtem,owoce z puszki świeżymi lotrka 17 sierpnia 2011, 10:55 biały chleb-> razowym lub chrupkimcukier-> słodzikiem (aczkolwiek polecam całkowicie zrezygnowac to sama chemia!)sól-> ziołami typu czosnek granulowany, chili, curry itpjogurty owocowe-> jogurtami bez cukru dla diabetykow (w Lidlu pycha!)tunczyk w oleju -> tunczykiem w wodzie ( o polowe mniej kcal)ryż -> kaszą gryczana, kus kus lub jęczmiennamleko 3,2% -> mleko 1,5% lub 0,5%herbate zwykla -> zieloną (oczyszcza z toksyn), lub czerwona (przyspiesza metabolizm)platki sniadaniowe slodkie -> muesli wlasnej roboty lub platki owsianetradycyjna panierke z bulki i maki -> panierka z otrebow, sezamu, paltkow owsianychkoncentrat pomidorowy -> sok pomidorowyslodzone napoje -> woda z limonka i mieta lub z cytrynkazamiast smazenia- gotowanie na parze Kylesa93 17 sierpnia 2011, 10:59 śmietana- kefir/jogurt naturalnyryż biały-ryż brązowy naturalny/ kasza jęczmienna perłowa Truskalex 17 sierpnia 2011, 10:59 Ziemniaki - kasząOlej - patelnią teflonową Płatki kukurydziane - płatkami owsianymiSchab, wołowina, wieprzowina (...) - kurczakiemSosy w słoikach - robić samemu ze świeżych warzyw czy jogurtu naturalnegoCukier - słodzikiem lub miodemMąka pszenna - mąka razowa aguniek1988 17 sierpnia 2011, 11:00 sol - sol morskacola - cola lightnapoje gazowane - woda + syropa co do maki to ja nie zamieniam, wole uzyc pszennej i miec pewnosc ze potrawa mi wyjdzie Edytowany przez aguniek1988 17 sierpnia 2011, 11:03 freya92 Dołączył: 2010-12-23 Miasto: Zakopane Liczba postów: 3 17 sierpnia 2011, 11:00 Polecam wszelkiego rodzaju kaszę, są bardzo zdrowe i zawierają dużo błonnika. Jeżeli chodzi o owoce to lepej unikać winogron i bananów i zastąpić truskawkami, jabłkami,m gruszkami. Dołączył: 2011-07-29 Miasto: Poznań Liczba postów: 1787 17 sierpnia 2011, 11:03 Ja przy robieniu naleśników mąkę zastąpiłam otrębami i nadal smakują dobrze :) Dołączył: 2010-11-24 Miasto: Dolina Słoni Liczba postów: 14444 17 sierpnia 2011, 11:05 jasne pieczywo - ciemnym pieczywemmakaron - makaron pełnoziarnistyryż biały - ryżem dzikiemkasza jęczmienna- kaszą gryczanąśmietanę - jogurtem naturalnymjogurt owocowy - jogurt naturalny z miksowanymi owocamiserek wiejski - chudy twaróg wymieszany z jogurtemtypowa panierka do mięsa - panierką z płatków owsianych/orzechy (białko+płatki itd) i do piekarnikasmażenie na tłuszczu - pieczenie na grillu/w piekarniku/mieso gotowaneherbata czarna - herbata zielona/czerwonakawa rozpuszczona/sypana - inkąnapoje owocowe - wodą z sokiem ze świeżej limonki,cytryną,pomarańczą itd + mięta lub melisa aguniek1988 17 sierpnia 2011, 11:06 jak winogrona czy banany mozna zastapic truskawkami czy gruszkami przeciez to sa 2 rozne owoce. a poza tym nie widze powodu zeby zamieniac 1 owoce na drugieto tak jakbny napisac ze mozna olej zastapic woda i tak samo sie usmazy W ostatnim czasie zauważalna jest tendencja do unikania cukru, poprzez ograniczenie dosładzania czy wyeliminowanie spożywania napojów słodzonych. Jest to trend związany ze zdrowym stylem życia, na który słusznie decyduje się coraz większa grupa osób. Ale czy rzeczywiście cukier to tylko „puste kalorie”? Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2017 roku przeciętne spożycie cukru przez mieszkańców Polski wynosiło 44,5 kg na jednego mieszkańca! Odnotowano również najwyższą liczbę zgonów w ciągu roku na skutek cukrzycy – w 2017 roku wartość sięgnęła prawie 9000 osób. Od 2015 roku stale notowany jest wzrost tych wartości [1]. Czy rzeczywiście jest się czego bać? Czym jest sacharoza i jaki jest jej wpływ na zdrowie? Sacharoza to związek pozyskiwany głównie z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej. Z niej w prawie 100% składa się cukier znajdujący się w cukrze stołowym. Cukier jest produktem wysokoenergetycznym – dostarcza aż 405 kcal na 100g produktu, jednocześnie nie dostarczając żadnych składników odżywczych [2]. Sacharoza, wraz z maltozą i laktozą, należy do disacharydów. Wyróżniamy również grupę monosacharydów, do których przynależą glukoza oraz fruktoza. Natomiast skrobia i celuloza stanowią grupę polisacharydów. Cukry możemy podzielić również ze względu na ich pochodzenie. Naturalnie występujące w żywności cukry takie jak sacharoza, fruktoza i laktoza możemy znaleźć w owocach, warzywach czy produktach mlecznych. Znane są także cukry dodane, które dodawane są do produktów spożywczych w procesie ich produkcji. Tym mianem określa się cukier stołowy biały i brązowy, ale również syrop kukurydziany, syrop klonowy oraz syrop fruktozowy, melasę cukrową, dekstrozę krystaliczną i miód. Głównym ich źródłem są napoje gazowane i energetyzujące, napoje owocowe, płatki śniadaniowe, słodycze i nierzadko również nabiał z dodatkiem owocowego wsadu. Warto uzmysłowić sobie, że jedna puszka napoju słodzonego w objętości 330 ml może zawierać nawet 15-40 g cukru dodanego, co przekłada się na 3 do 8 łyżeczek [3]. Złudnie może wydawać się nam, że spożywamy coraz mniej cukru. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2017 roku spożycie cukru stołowego względem 2008 roku zmniejszyło się o 5,7 kg rocznie na jednego mieszkańca Polski. Warto jednak wziąć pod uwagę, że w tym czasie zanotowano wzrost spożycia innych postaci cukru niż cukier kryształ, rafinowany, puder czy w kostkach o 11,8 kg na jednego mieszkańca. Bilans tego równania jest dość zaskakujący – spożycie cukru tak naprawdę wzrosło o ponad 6kg! Oznacza to, że spożywamy więcej słodkich przekąsek, napojów słodzonych i gotowych potraw zawierających cukier [4]. Jakie są tego konsekwencje zdrowotne? WHO (World Health Organization) rekomenduje spożycie cukrów na poziomie maksymalnie 10% kilokalorii przypadających na dzienne zapotrzebowanie z docelową ich redukcją do 5% [5]. Ta sama organizacja szacując globalne dane podała, że w 2016 roku ponad 1,9 miliarda osób w wieku 18 lat i starszych miało nadwagę, a wśród nich 650 milionów dorosłych było otyłych. Szacuję się również, że tendencja w kolejnych latach będzie wzrostowa, a wszystko za sprawą zwiększonego spożycia wysokokalorycznej żywności bogatej w cukier i tłuszcz oraz rozpowszechnionego na szeroką skalę siedzącego trybu życia, braku aktywności fizycznej oraz wzrostu urbanizacji. © ocusfocus / 123RF Nadwaga i otyłość Nadwaga i otyłość są mocno skorelowane z wzrostem ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego oraz niektóre nowotwory [6]. Dzieje się to za sprawą występowania przewlekłego stanu zapalnego w komórkach tłuszczowych, będącego skutkiem nadmiernej podaży składników odżywczych. Komórki tłuszczowe, czyli adipocyty, wydzielają cytokiny prozapalne, czynniki wzrostu i hormony, a dodatkowo magazynują energię w postaci trójglicerydów. Otyłość prowadzi również do wzrostu stresu oksydacyjnego, co w konsekwencji również powoduje wzrost cytokin prozapalnych [7]. Istotną kwestią jest również to, że otyłość występująca w wieku dziecięcym powoduje wzrost ryzyka przedwczesnej śmierci. Otyłe dzieci zmagają się również z trudnościami w oddychaniu, nadciśnieniem tętniczym, insulinoopornością i skutkami psychologicznymi [8]. Próchnica Dodatkowo wiele uwagi poświęca się wpływowi cukrów na rozwój próchnicy. Produkty wysoko węglowodanowe obniżają pH płytki nazębnej, co zapoczątkowuje proces rozpuszczania szkliwa. Fermentujące cukry proste są najlepszą pożywką dla bakterii bytujących w jamie ustnej, których rozwój prowadzi do próchnicy. Słodzone napoje typu cola, ze względu na zawartość kwasów, posiadają właściwości erozyjne. To może z kolei prowadzić do nadżerek szkliwa, co stanowi jednocześnie korzystne warunki do rozwoju próchnicy [9]. Jak zmniejszyć to ryzyko? Przede wszystkim, oprócz ograniczenia dodawania cukru do napojów i potraw przyrządzanych w domu, należy ograniczyć spożywanie napojów słodzonych oraz wysokoprzetworzonej żywności z dodatkiem cukrów. Wykazano, że wypicie jednego napoju słodzonego w ciągu doby ma związek z wzrostem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 o 15% [10]. Zamienniki cukru Na rynku spożywczym zauważalne jest znaczne zwiększenie się dostępności zamienników cukru, które charakteryzują się niską lub zerową wartością energetyczną i porównywalnie słodkim smakiem. Takie produkty cieszą się coraz większą popularnością [11], ale jaki jest ich wpływ na nasze zdrowie? Fruktoza – z czego wynika jej negatywny wpływ na zdrowie? Fruktoza należy do cukrów prostych występujących głównie w owocach, ale również w miodzie. Swoją budową przypomina glukozę, jednak w organizmie człowieka wchłania się wolniej niż glukoza, przez co jej indeks glikemiczny jest znacznie niższy od glukozy – IG fruktozy wynosi 22, a IG glukozy 100. Fruktoza charakteryzuje się smakiem słodszym od sacharozy i glukozy. Jednak jej kaloryczność jest zbliżona do sacharozy – 100 g fruktozy to 400 kcal [12]. W badaniu przeprowadzonym na szczurach wykazano, że wysoka podaż fruktozy spowodowała znaczny wzrost masy ich wątroby. Związane jest to z faktem, iż wątroba jest jedynym organem zdolnym do absorbcji i metabolizowania fruktozy w znacznym stopniu. Szlak jej metabolizmu kończy się wzmożoną lipogenezą wątrobową, co wiąże się ze wzrostem VLDL (Very Low Density Lipoprotein) i trójglicerydów w surowicy krwi. Skutkiem tego jest zwiększone ryzyko występowania hipertriglicerydemii, niealkoholowego stłuszczenia wątroby i zwiększenia oporności tkanek na insulinę [13]. Wykazano również, że zwiększona konsumpcja fruktozy ma związek ze wzrostem występowania nadciśnienia tętniczego i hiperurykemii. Przyczyną takiego stanu jest występowanie we fruktozie związków o silnych właściwościach redukujących, przez co zauważalna jest wzmożona glikacja białek, a związki te uczestniczą w patogenezie chorób układu krążenia, a także zaburzeń metabolicznych [14,15]. © Oleksandr Prokopenko / 123RF Syropy wysokofruktozowe i ich oddziaływanie na zdrowie Znane są pod nazwą syropu fruktozowego, glukozowo-fruktozowego i kukurydzianego. Taki rodzaj zamiennika cukru znajdziemy przede wszystkim w wysokoprzetworzonych produktach spożywczych takich jak napoje gazowane i owocowe, płatki śniadaniowe, puszkowane owoce, dżemy, lody, produkty mleczne, a także w wyrobach piekarniczo-cukierniczych i w większości słodyczy [16]. Zwiększone spożycie syropów wysokofruktozowych sprzyja występowaniu dyslipidemii i chorób układu sercowo-naczyniowego, jednak nie ma wystarczającej liczby dowodów wskazujących, że wysokie ich spożycie koreluje ze wzrostem ryzyka rozwoju otyłości. Nie stwierdza się również znaczących różnic pomiędzy odpowiedzią metaboliczną jak i hormonalną wywołaną przez syropy wysokofruktozowe w porównaniu z sacharozą. Aczkolwiek należy zwrócić uwagę na fakt, iż w związku z wysoką zawartością fruktozy, spożycie syropów może być przyczyną nasilonego stresu oksydacyjnego oraz może odgrywać rolę w patogenezie niealkoholowego stłuszczenia wątroby i hiperurykemii [17]. Stewia – z czego się ją pozyskuje i jak wpływa na nasze zdrowie? Stewia coraz bardziej zyskuje na popularności ze względu na swoją bezkaloryczną i prozdrowotną charakterystykę. Z czego powstaje stewia? Stevia rebaudiana Bertoni to krzew z rodziny astowatych pierwotnie pochodzący z Paragwaju i Brazylii, obecnie uprawiany powszechnie w wielu regionach świata, szczególnie w Azji. Intensywnie słodki smak stewii zawdzięcza się ekstraktowi pozyskiwanemu z 9 różnych glikozydów stewiolowych [18]. Glikozydy stewiolowe nie są trawione w przewodzie pokarmowym ale rozkładają się tam do stewiolu przy udziale bakterii zasiedlających jelito grube. Z tego względu we wcześniejszych odcinkach przewodu pokarmowego nie uwalniana jest glukoza – jest ona pożywką dla bakterii jelita grubego, dlatego właśnie stewia nie wnosi żadnej wartości energetycznej dla organizmu człowieka. Aktualnie uważa się, że glikozydy stewiolowe nie wykazują działania toksycznego ani rakotwórczego, w związku z tym ich stosowanie jest całkowicie bezpieczne [19,20]. Potwierdzone jest, że glikozydy stewiolowe, oprócz właściwości słodzących, posiadają również właściwości terapeutyczne. Spożywanie stewii nie wywołuje zmian ciśnienia tętniczego krwi u osób z prawidłowymi jego wartościami, natomiast u osób mających podwyższone ciśnienie krwi zauważalny może być efekt hipotensyjny, co tłumaczone jest poprzez rezultat relaksacji mięśniówki naczyń tętnic oraz jednoczesne zwiększenie diurezy [21]. Oprócz tego, wykazano również, że spożywanie stewii nie ma negatywnego wpływu na poziom glukozy we krwi. Przeciwnie, glikozydy stewiolowe mają właściwości zwiększające sekrecję insuliny, poprawiają insulinowrażliwość tkanek i tolerancję glukozy. Należy dodać, że efekt ten jest zauważalny u osób z podwyższoną glikemią, natomiast osoby z normoglikemią nie muszą martwić się efektem hipoglikemizującym. Stewia wykazuje również skłonność do hamowania agregacji organizmów biorących udział w procesie powstawania próchnicy, a dodatkowo ma działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne, a więc dobrze sprawdza się w profilaktyce próchnicy [22]. Stewia znajduje zastosowanie w diecie osób chorych na fenyloketonurię, ponieważ nie zawiera fenyloalaniny. To nie wszystkie zalety spożywania glikozydów stewiolowych – wykazano również, że działa ona przeciwbiegunkowo, diuretycznie oraz przeciwnowotworowo. Przeciwbiegunkowy efekt związany jest z działaniem przeciwzapalnym na komórki okrężnicy w przypadku chorób zapalnych jelit, który powoduje zahamowanie skurczy mięśni gładkich jelita cienkiego. Działanie przeciwnowotworowe zapewnia sklareol – substancja zawarta w ekstrakcie z liści stewii mająca właściwości cytotoksyczne. Dodatkowo, zawarte w stewii polifenole hamują proces inicjacji i promocji komórek nowotworowych [23, 24]. Ksylitol – cukier brzozowy Słodziki półsyntetyczne, nazywane również polialkoholami, stanowią powszechny zamiennik cukru i jednocześnie dodatek do żywności [25]. Do tej grupy zaliczają się: ksylitol, erytrytol, mannitol, maltitol, laktitol oraz izomalt. Ksylitol, inaczej cukier brzozowy, jest substancją występującą naturalnie w owocach i warzywach – znajdziemy go w śliwkach, truskawkach, kalafiorze, malinach oraz grzybach [26]. Jak wskazuje nazwa, początkowo był pozyskiwany z brzozy. Aktualnie ksylitol pozyskiwać można również z buku, owsa czy kukurydzy. Jest on najsłodszym polialkoholem [27]. Ksylitol znany jest z właściwości przeciwpróchniczych, jednak to nie jedyna jego zaleta. Ma on działanie immunomodelujące, a więc korzystnie wpływa na odporność organizmu. W największym stopniu wchłania się w jelicie grubym, gdzie stanowi substrat do fermentacji dla mikroflory jelitowej. Ten proces prowadzi do powstania prozdrowotnego maślanu. To przyczynia się również do łagodzenia zaparć, jednak ten czynnik stanowi również wadę, ponieważ niska strawność ksylitolu może powodować objawy złego wchłaniania takie jak wzdęcia, ból brzucha i biegunki. Jest to jednak jedyny niepożądany efekt spożywania ksylitolu, a więc został on uznany za całkowicie bezpieczny [28, 29]. © morisfoto / 123RF Erytrytol Kolejny dość powszechny zamiennik cukry, erytrytol, również naturalnie występuje w owocach i fermentowanej żywności. Jego stosowanie jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Podobnie do ksylitolu, również pomaga zachować zdrowie jamy ustnej. Dodatkowo, jako jedyny z polialkoholi jest prawie całkowicie wchłaniany w jelicie cienkim, a więc nie podlega ustrojowemu metabolizowaniu i nie powoduje dolegliwości trawiennych. Potwierdzono również pozytywny wpływ spożywania erytrytolu na śródbłonek tętnic, których dysfunkcja przyczynia się do patogenezy chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy [30]. Słodziki syntetyczne Są to intensywnie słodzące substancje ukryte pod nazwą aspartam, sukraloza, acesulfam-K, cyklaminian czy sacharynian. Dostarczają tylko 1 kcal na 100 ml produktu, a więc są niskokalorycznym zamiennikiem cukru [31]. Jednak ich spożywanie przez pewien czas było dość kontrowersyjne – szczególnie aspartam nie cieszy się dobrą opinią. Czy słusznie? Badania naukowe wykonane na szczurach wykazały, że spożycie aspartamu powoduje wzrost koncentracji wapnia w mózgu, sercu, płucach, śledzionie, nadnerczach i krwi, przy jednoczesnym zmniejszeniu jego koncentracji w nerkach i żołądku. W innych badaniach wykryto, że spożywanie aspartamu może wiązać się z zatruciem metanolem, który powstaje podczas jego hydrolizy i to może powodować bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia [32,33]. Co więcej, w kolejnych badaniach badacze wykazali, że szczury karmione dawką aspartamu będącą odpowiednikiem ludzkiej dawki, wykazywały wzrost zachorowania na białaczkę i chłoniaka. Ten wpływ tłumaczony był również obecnością metanolu, który w trakcie metabolizmu aspartamu przekształca się do rakotwórczego formaldehydu [34]. Jednak podczas rozważań na temat bezpieczeństwa stosowania aspartamu powołana została komisja EFSA (European Food Safety Authority), która nie potwierdziła niekorzystnego wpływu aspartamu na zdrowie. Należy pamiętać jednak, że aspartam zawiera fenyloalaninę, więc nie może być stosowany przez osoby chorujące na fenyloketonurię [35,36]. Polskie Towarzystwo Badań nad Otyłością (PTB) i Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w swoim raporcie na temat stosowania niskokalorycznych substancji słodzących odnoszą się do doniesień traktujących o rzekomym zwiększonym ryzyku zachorowania na niektóre nowotwory u zwierząt doświadczalnych i głoszą, iż te tezy nie zostały potwierdzone w badaniach na ludziach. W związku z tym obie organizacje potwierdzają bezpieczeństwo ich stosowania w produktach żywnościowych i rekomendują ich spożywanie u osób zmagających się z nadwagą i otyłością, a szczególnie kiedy współwystępują zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Organizacje zaznaczają jednak, że zmiana cukru na substancje słodzące nie jest jedynym koniecznym elementem zmiany stylu życia [37]. Słodziki dostępne na rynku żywnościowym przybierają rozmaitą formę – spotkać można słodziki w formie pastylek, proszków, płynów czy ekstraktów. Różnorodność ta pozwala na dostosowanie ich formy do naszych potrzeb. Kupując słodzik w pastylkach możemy dodać go do herbaty lub kawy, proszkiem lub płynem możemy z powodzeniem zastąpić cukier we wszelkich słodkich daniach typu placki, naleśniki czy ciasta. Słodziki świetnie sprawdzą się również do różnego typu owsianek i jaglanek. W zastosowaniu słodzików w kuchni ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia. Podsumowanie Jeśli mamy na celu ograniczenie spożycia cukru, to zastąpienie go substancjami słodzącymi jest jak najbardziej poprawną praktyką. Dzięki temu kaloryczność spożywanych posiłków będzie niższa, jednocześnie zmniejszymy w ten sposób możliwość wystąpienia dodatniego bilansu energetycznego. Ponadto, wprowadzając do naszej diety słodzik w postaci ksylitolu lub erytrytolu dodajemy do naszego jadłospisu właściwości prozdrowotne. Słodziki występują w wielu formach i przyjmują różną postać, także każdy jest w stanie znaleźć coś odpowiedniego dla siebie. Bibliografia: [1] [2] Kunachowicz, H., Madolna, I., Iwanow, K. (2006). Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. [3] Kłosiewicz-Latoszek, L., Cybulska, B., (2011). Cukier a ryzyko otyłości, cukrzycy i chorób sercowo‑naczyniowych. Probl Hig Epidemiol, 92(2), 181-186. [4] Departament Analiz i Strategii NFZ (2019). Cukier, otyłość – konsekwencje Przegląd literatury, szacunki dla Polski. [5] [6] Salaün, H., Thariat, J., Vignot, M., Merrouche, Y., Vignot, S., (2016). Obésité et cancer. Bull Cancer, 3-10. [7] Kolb, R., Fayyaz, S., Zhang, W. (2016). Obesity and cancer: inflammation bridges the two. Current Opinion in Pharmacology, 29, 77–89. [8] [9] Olczak-Kowalczyk, D., Jackowska, T., Czerwionka-Szaflarska, M. (2015). Stanowisko polskich ekspertów dotyczące zasad żywienia dzieci i młodzieży w aspekcie zapobiegania chorobie próchnicowej. Nowa Stomatol., 20(2) 81-91. [10] Malik, Hu, (2012). Sweeteners and risk of obesity and type 2 diabetes: The role of sygar-sweetened beverages. Curr Diab Rep, 12 (2),195-203. [11] Świąder, K., Waszkiewicz-Robak, B., Świderski, F. (2011). Substancje intensywnie słodzące – korzyści i zagrożenia. Probl Hig i Epidemiol, 92, 392-396. [12] Ciok, J., Tacikowski, T., Wyrobek, I. (2004). Fruktoza jako czynnik ryzyka przewlekłych chorób metabolicznych. Żyw Człow Metabol, 1, 88-95. [13] Armutcu, F., Kanter M., Gϋrel A., Unalacak M. (2007). Excessive dietary fructose is responsible for lipid peroxidation and steatosis in the rat liver tissues. J. Med. Sci., 27, 164-169. [14] Nguyen, S. (2009). Sugar – sweetened beverages, serum uric acid, and blood pressure in adolescents. J. Pediatr., 154, 807-813. [15] Gaby, A., (2005) Adverse effects of dietary fructose. Altern. Med. Rev., 10, 294-306. [16] Bocarsly, M., Powell, E., Avena, N., Hoebel, B. (2010). High fructose syrup causes characteristic of obesity in rats: Increased body weight, body fat and triglyceride levels. Pharmacol Biochem Behav, 97, 101-106. [17] Melanson, Zukley, L., Lowndes, J. (2007). Effects of high-fructose corn syrup and sucrose consumption on circulating glucose, insulin, leptin, and ghrelin and on appetite in normal-weight women. Nutrition, 23 (2), 103-112. [18] Ashok, Singh, S., Dhyani, D., Ahuja, (2011). A review on the improvement of stevia [Stevia rebaudiana (Bertoni)]. Can. J. Plant Sci., 91, 1-27. [19] Kroyer, G. (2010). Stevioside and Stevia-sweetener in food: application, stability and interaction with food ingredients. J. Verbr. Lebensm., 5(2), 225-229. [20] Koyama, E., Kitazawa, K., Ohori, Y., Izawa, O., Kakegawa, K., Fujino, A., Ui, M. (200). In vitro metabolism of the glycosidic sweeteners, stevia mixture and enzymatically modifi ed stevia in human intestinal mikroflora. Food Chem. Toxicol., 41, 359-374. [21] Ming-Hsiung, H., Chan, P., Yuh-Mou, S., Ju-Chi, L., ToongHua, L., TsueiYuen, H., Tomlinson, B. (2003). Efficacy and tolerability of oral stevioside in patients with mild essential hypertension: a two-year, randomized, placebo-controlled study. Clin. Therap., 25(11), 2797- 2808. [22] Gregersen, S., Jeppesen, Holst, Hermansen, K. (2004). Antihyperglycemic effects of stevioside in type 2 diabetic subjects. Metabol., 53(1), 73-76. [23] Brahmachari, G., Mandal, Roy, R., Mondal, S., Brahmachari, (2011). Stevisoide and related compounds molecules of pharmaceutical promise: A critical review. Arch. Pharm. Chem. Life Sci., 1, 5-19. [24] Takasaki, M., Konoshima, T., Kozuka, M., Tokuda, H., Takayasu, J., Nishino, H., Miyakoshi, M., Mizutani K. (2009). Cancer preventive agents. Part 8: Chemopreventive effects of stevioside and related compounds. Bioorg. Med. Chem., 17, 600-605. [25] Jeznach-Steinhagen, A., Kurzawa, J., Czerwonogrodzka-Senczyna, A. (2013). Zastosowanie niskokalorycznych substancji słodzących. Pol Merk Lek, 34, 286-288. [26] Ur-Rehman, S., Mushtag, Z., Zahoor, T., Jamil, A., Martuza (2015). Xylitol: A review on bioproduction, application, health benefits, and related safety issues. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 55, 1515-1528. [27] Bond, M., Dunning, N. (2006). Xylitol. In Sweeteners and Sugar Alternatives in Food Technology. Blackwell Publishing Oxford, UK, 295–324. [28] Janakira., C., Joseph, J. (2017). Xylitol in preventing dental caries: A systematic review and meta-analyses. J. Nat. Sci. Biol. Med., 8, 16-21. [29] Salli, K., Lehtinen, Tiihonen, K., Ouwehand, (2019). Xylitol’s Health Benefits beyond Dental Health. A Comprehensive. Review Nutrients 10, 10-11. [30] P de Cook (2018). Erythritol Functional Roles in Oral-Systemic Health. Adv Dent Res, 29(1), 104–109. [31] Kovatsi, L., Tsouggas, M. (2005). The effect of oral aspartame administration on the excentretion and the distribution of calcium in rat tissues. J Elementol, 10, 911-917. [32] Bocarsly, M., Powell, E., Avena, N., Hoebel, B. (2010). High fructose syrup causes characteristic of obesity in rats: Increased body weight, body fat and triglyceride levels. Pharmacol Biochem Behav, 101-106. [33] Soffritti, M., Belpoggi, F., Esposti, D., Lambertini, L. (2005). Aspartame includes lymphomas and leukaemias in rats. Eur J Oncol, 10, 107-116. [34] Jeznach-Steinhagen, A., Kurzawa, J., Czerwonogrodzka-Senczyna, A. (2013). Zastosowanie niskokalorycznych substancji słodzących. Pol Merk Lek, 34, 286-288. [35] Codruta, P., Mathe, J. (2004). Methanol poisioning risk of aspartanic containing cooling drinks consumers. The Journal Of Preventive Medicine, 12, 75-79. [36] Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących (2013). Praktyka Lekarska. Zeszyty specjalistyczne, 6 (83).

czym zastąpić truskawki w diecie